Profesor dr Nikola Rot rođen je 1910. godine u mjestu Koroš, u dijelu Baranje koji danas pripada Mađarskoj. Gimnaziju je završio u Osijeku (1929), a studije psihologije na Filozofskom fakultetu u Zagrebu (1933). Poslije diplomiranja jedno vrijeme je radio u gimnaziji na Cetinju, a zatim u gimnaziji u Osijeku. Učestvovao je u Narodnooslobodilačkom pokretu. U periodu od 1942. do 1949. obavljao je razne vojno-političke dužnosti. Na sopstveni zahtjev demobilisan je 1949. godine. Za predavača opšte psihologije na Filozofskom fakultetu u Beogradu izabran je 1950. godine. Tokom sljedećih godina dao je značajan doprinos transformaciji Grupe za psihologiju u Odeljenje sa psihologiju  sa moderno koncipiranim studijskim programom i jakim kadrovskim kapacitetima. Profesor Rot je osnivač Katedre za socijalnu psihologiju. Prvi sistematski kurs socijalne psihologije održao je školske 1960/1961. godine.  U cilju stvaranja uslova za razvoj naučnih istraživanja zajedno sa profesorom B. Stevanovićem osnovao je Institut za psihologiju (1961). Profesor Rot više puta biran je za upravnika Odeljenja za psihologiju, direktora Instituta i predsjednika Naučnog savjeta Instituta. Od 1969. do 1971. bio je dekan Filozofskog fakulteta u Beogradu. U Laboratoriji za eksperimentalnu psihologiju nastavio je svoja ranija istraživanja iz psihologije mišljenja. Bio je pozivan da održi cikluse predavanja novim generacijama studenta, da učestvuje u komisijama za odbranu doktorata, u naučnim skupovima (od kojih je jedan bio posvećen njegovim naučnim doprinosima). U većini slučajeva profesor se odazivao na te pozive. 

Objavio je deset knjiga i veliki broj naučnih i stručnih radova u domaćim i stranim časopisima i zbornicima. U tematskom pogledu njegovi radovi ulaze u psihologiju mišljenja, psihologiju ličnosti, pedagošku psihologiju i, najčešće, u socijalnu psihologiju. Pojava radova profesora Rota redovno je predstavljala značajan doprinos teorijskom i metodološkom razjašnjavanju osnovnih pitanja iz oblasti na koje se odnose. Objavljivanje Psihologije ličnosti (1962), Opšte psihologije (1966), Osnovasocijalne psihologije (1973), Znakova i značenja (1982) i Psihologije grupa (1983) značajni su datumi ne samo za razvoj psihološke nauke, već drugih društvenih nauka.

Istraživački radovi profesora Rota, saopšteni na naučnim i stručnim skupovima, objavljeni u časopisima i zbornicima, takođe su izazivali veliko interesovanje i pokretali čitave serije novih istraživanja. Najizrazitiji primjeri takvog uticaja su njegova istraživanja o socijalnom pritisku i konformizmu, međunacionalnim odnosima i oblicima nacionalne vezanosti, etničkim stereotipijama i etničkoj distanci, autoritarnosti i vrednosnim orijentacijama.

Bitne odlike naučnog rada i radova profesora Rota su konceptualna jasnoća, insistiranje na savremenim teorijskim i metodološkim standardima i, što je od najvećeg značaja, obavezno situiranje predmeta istraživanja u realni društveni kontekst, u aktuelnu društvenu problematiku. 

U teškim trenucima u kojima se našao Filozofski fakultet, kada je početkom sedamdesetih godina na zahtjev ondašnje vlasti trebalo udaljiti osam profesora i kada je Fakultet bio pod mnogim političkim pritiscima, profesor Rot je, kao dekan Fakulteta, branio i odbranio ne samo dostojanstvo Fakulteta nego i njegovu autonomiju. Vlast je morala da mijenja zakon da bi udaljila profesore, a lični integritet i hrabrost profesora Rota bili su i ostali uzor i nastavnicima i studentima Filozofskog fakulteta.

Profesor Rot je često pozivan na druge jugoslovenske univerzitete, kako zbog svoje naučne tako i zbog svoje pedagoške i društvene reputacije. Neposredno je pomagao razvoj psihologije, posebno socijalne, u više univerzitetskih centara.

Za svoj društveni angažman, učešće u NOP-u i plodan naučni rad profesor Rot je dobio više odlikovanja i nagrada.