NJETOČKA NJEZVANOVA

Početkom 1849. godine Dostojevski je pripremio za štampu početak zamišljenog romana o djevojci koja je, po svemu sudeći, mogla postati velika ruska umjetnica – pjevačica. Desilo se, međutim, da je tada – kad je u „Otadžbinskim zapisima“ objavljen treći dio romana „Njetočka Njezvanova“, bez potpisa autora – pisac bio osuđen i upućen u Sibir. Posle oslobađanja Dostojevski se vratio svom nezavršenom djelu, unio značajne ispravke, ali ga ipak nije dovršio. Nije nastavljena priča o talentovanoj djevojci, ali je istorija provincijskog violiniste Jefimova ostala izrazita i ubedljiva.
Istorija relativno kratkog i tragičnog života Jegora Jefimova, teški i strašni trag koji je ostavio na poćerku Njetočku Njezvanovu i zajedno s tim beskrajna predanost umjetnosti – sve to čitaoca potresa dubinom preživljavanja, strašću i senzibilnošću.
Muzičar Jefimov bliske osobe potčinjava sebi i čudnoj teoriji umjetničke ličnosti, načinivši od svog talenta fetiš i opravdanje sopstvenih životnih neuspjeha. Sudbina tako neobičnog čovjeka prikazana je iz perspektive sasvim mlade Njetočke, koja je vjerovala u njegov dar i radi očuha bila spremna čak i na prestupe, što je bilo poslednje iskušenje njene psihe.
Dostojevski nam i ovim romanom pruža fantastičan psihološki dijapazon; ne samo što je potresno i vjerodostojno prikazana ličnost kreativnog čovjeka, nego je priča o njegovoj tragediji upisana u kontekst muzičke umetnosti, kojoj on bez ostatka posvećuje sve svoje težnje i s kojom su povezane sve njegove neostavrene nade i snovi.
- Katarina Brajović